Some background

I found three older texts which I believe may shed more light on matters. They also show how quickly perceptions can change when you are living in a pressure  cooker.

Queridos madrileños – this one I wrote before the referendum

Queridos catalanes – begun early on referendum day and finished on the second

De toestand in Catalunya – written on the third

Queridos Madrileños,

Siendo un comunitario que lleva doce años viviendo en Barcelona, querría que contempléis lo siguiente: Barcelona es una ciudad grande. En su área metropolitana residen más que cuatro millones de habitantes. Si, lo sé, Madrid es más grande. Pero es tan grande como por ejemplo Berlín, capital de la economía más fuerte de Europa. Desde que el avance tecnológico lo permitió, Barcelona ha estado manejada desde Madrid, una ciudad a 600 km, una distancia que te llevas desde Berlín a Ámsterdam, Warszawa ó Praga. A lo largo de los años, los resultados de esta gestión a distancia han sido generalmente decepcionantes y de vez en cuando desastrosos. El último desastre comenzó con el proyecto de recentralización del gobierno Aznar y culminó en el movimiento independentista. Antes que este resulte en la creación de una república catalana, os haría falta considerar un par de verdades.

Primero: la gobernanza de Madrid no funciona para nosotros. O bien sean las infraestructuras y la inversión estatal, la cultura o nuestras libertades como personas, vuestra intervención siempre es ineficiente e insuficiente y además claramente dirigida a convertirnos en algo que no somos y nunca seremos: una ciudad provincial.

Segundo: la lucha de Catalunya realmente es la lucha de Bcn, y Bcn es una ciudad mixta, desde los castellanos de El Prat hasta los chinos de Santa Coloma. Por eso, aunque el resultado de cualquier plebiscito siempre será 50/50, todos aquí entendemos muy bien de qué se trata y una amplia mayoría (menos los malpensados que solamente vinieron aquí para diluir la sangre) están de acuerdo de que algo se debe cambiar. Demasiadas cosas no funcionan que simplemente deban funcionar en una metrópolis del siglo veintiuno. Si viajas por el país, puedes observar la otra cara de la moneda: todo limpio y bien organizado y nosotros viviendo en la mierda. Ya estamos hasta las narices (menos los malpensados, claro, que sufren para el bien de su España).

Tercero: la lucha de Bcn es una lucha europea. En toda Europa segundas ciudades se han vuelto fuertes centros económicos que necesitan todos los derechos y libertades para garantizar a sus ciudadanos la calidad de vida que ellos esperan y por la que trabajan. Milano, Múnich y Manchester son otros ejemplos de centros de comercio y cultura a cierta distancia de sus capitales que solamente puedan funcionar si disponen de la libertad política y económica que sus respectivas capitales han reservado por si mismas. Pueden quedar dentro de las fronteras de sus países, si solo por ahorrarse el lío burocrático, pero deben ser tratados como capitales.

Cuarto: en el presente, le toca a Madrid a liderar el cambio. Las otras ciudades mencionadas tienen sus problemas, pero estos son infinitamente más pequeños que los de Barcelona, dado que ya disponen de ciertos niveles de libertad. Aquí, gracias a la mentalidad centralista y reaccionista de nuestros gobiernos, todo pinta mucho peor. La impotencia que hemos vivido cuando la economía resurgió y no pudimos actualizar nuestra realidad lo suficientemente mientras en la capital seguían construyendo su propio futuro, hasta los primeros quilómetros del muy reclamado corredor mediterráneo, ha sido bastante desagradable. Es nuestro dinero también, sabes?

Lo siento, Madrid, pero ha llegado a su fin tu época de vanagloriosa arrogancia. Si quieres sobrevivir en un mundo multipolar, hay que dejar a Barcelona manejar sus propios asuntos. Si intentas seguir menospreciándola y vivir de sus ganancias, notarás que pronto hundirás a ti misma. Si matas a Barcelona, matas a la raíz y este será tu fin.

Resumiendo: dejadnos en paz. Estamos en el siglo veintiuno. Si tenéis la grandeza de otorgarnos lo que os pedimos, seguramente que la vasta mayoría de los catalanes elegiría de quedarse dentro de este país. Si no, nos vamos.

Gracias por vuestro tiempo y atención, madrileños.

Desde Barcelona, un saludo cordial.

Un comunitario

Queridos catalanes,

Hablemos clara. Hablemos sobre el futuro, desde la perspectiva madrileña. Y empecemos con el día anterior, el del referéndum. ¿Qué buscaba Madrid ese día? Con todo su despliegue paramilitar, sin grandes problemas habían podido evitar que la gente votara. Con cuatro o cinco hombres bien armados en frente de cada local nadie hubiera sido capaz de votar. ¿O vais a atacarlos? ¿A cuanta gente habríais sacrificado para al final poder entrar? A nadie, claro. En vez de esto, atacaron a unos cien locales con mucha fuerza, dejando a los votantes ahí bien cojonudos y a todo un país indignado. Este ha sido un show mediático. Han buscado nuestra rabia. ¿Por qué?  Porque quieren prescindirse de Catalunya. Piensan que puedan seguir sin nosotros. Por eso en los últimos años han buscado dañar a lo máximo la economía catalana. Porque más débil nuestra economía, más fácil decir adiós. Se puede imaginar cómo han querido trasladar a las grandes empresas a Madrid y una vez Catalunya apartada al puerto a Valencia. Si te acuerdas de todo lo que ha pasado recientemente, este es una conclusión bastante razonable. Ya no cuentan con nosotros. Y aquí mucha gente está de acuerdo, porque quiere la independencia ya.

¿Qué piensa Europa de todo esto? Europa está con Madrid. La falta de una condenación de los hechos del 1-O debe abrirnos los ojos. Europa teme mucho a nuestro movimiento de secesión, ya que los haya en muchos países. No quieren crear nuevos estados dentro de la marca europea, porque quieren mantener a sus estados grandes y fuertes para defenderse contra ataques económicos, especialmente desde los Estados Unidos. Entonces, nos dejarán caer como han dejado caer a Grecia. Para dar el ejemplo a todos los que piensan que tengan derechos democráticos. Entonces, el nuevo estado catalán estará fuera de la Unión Europea y se puedo imaginar también fuera de la OTAN. ¿Qué será en esto caso nuestro futuro? Inicialmente será un futuro difícil. ¿Qué pasará, por ejemplo, con Seat? ¿Cierra Volkswagen la fábrica? Por qué no. Hay que pensar con lo peor. Vamos a perder mucha riqueza. Pero somos catalanes. Somos fuertes y sabemos que el mundo es más grande que Europa. China, por ejemplo, será muy interesada en un país independiente que lo pueda usar como centro comercial de sus productos. Seríamos como Singapur o Hong Kong, pero con el añadido de un campo rico que nos da nuestra alimentación. Se puede imaginar cómo, después de un inicio duro, saldremos bien fortalecidos y, gracias a no estar en la Unión ni en la OTAN, más felices. Este, desde mi punto de vista, es un futuro bastante realista.

¿Hay alternativas? Creo que haya dos. La primera es arrodillarnos, pedir perdón y seguir dentro de España, una España muy enfadada con nosotros y ya preparada para convertirnos en otra región perdida, como ya las hay unas cuantas, gracias a la descabellada recentralización iniciada por el gobierno Aznar. Todos en un barrio a treinta quilómetros de Puerta del Sol y el campo vaciado. Si alguien piense que este será mejor, que se mude a la capital ya por no ser el último.

La otra alternativa es trasladar nuestra revolución a toda España y crear un nuevo estado para todos los españoles. Vamos a completar la transición insuficiente de desde hace cuarenta años. Seguro que haya mucha gente aquí a quiénes les interesa esta opción. Pero hace falta convencer a muchas personas que todavía piensa que el Partido Popular es lo mejor que les pueda pasar. Y será un proceso muy arriesgado ya que las viejas élites estarán listas para frustrar el intento, cómo lo han hecho la penúltima vez. En cualquier caso, puede ser necesario empezar con una DUI, para presionarles lo suficientemente.

Cuál sea su opción preferida, os deseo mucha fortaleza y la cabeza bien alta.

Un fuerte abrazo,

Coos Palmboom

Barcelona

De toestand in Catalunya

Er is iets vreemds aan de hand in Spanje, iets wat onlogisch is en vooralsnog moeilijk te begrijpen. Dat de Catalaanse kwestie op het spits is gedreven, zal duidelijk zijn. De vraag is echter, waarom? Waarom is nimmer geprobeerd een praktische oplossing te vinden? Laten we bij het begin beginnen, de aanstelling van José María Aznar tot minister-president in 1996. Vanaf dag één liet hij geen twijfel over zijn bedoelingen, namelijk een recentralisatie van overheid en economie. Hoewel Spanje formeel een gefederaliseerd bestuur heeft met uitgebreide regionale ambtenarenapparaten, berust in de praktijk alle macht in Madrid. Wat Madrid wil, gebeurt. En als Madrid niet wil dat in Barcelona een broodnodige nieuwe metrolijn wordt aangelegd, dan houden ze simpelweg de hand op de knip en gaat het project niet door. Of het wordt wel begonnen, maar na een half jaar voor eeuwig stilgelegd. In Spanje geldt het recht van de sterkste. De wet is er alleen om de schijn van democratie op te houden. Tot aan 2009 ging in Catalunya alles redelijk goed. De economische groei zorgde ervoor dat de pijn van de ongelijke verdeling niet werd gevoeld. Toen kreeg Spanje de rekening van de financiële wanorde op Wall Street gepresenteerd en werd deze rekening vervolgens doorgeschoven naar de regio's. Binnen de kortste keren was Catalunya failliet en kon het onder financiële curatele worden gesteld. De zogenaamde autonomie was definitief een wassen neus.

Intussen groeide de onvrede onder de Catalaansde bevolking en deze onvrede werd van alle kanten gevoed. Als je de mensen in de straat hun eerlijke mening vraagt, zal de meerderheid zeggen dat ze het liefst deel van Spanje blijven uitmaken maar dat ze na driehonderd jaar gesodemieter eindelijk met respect behandeld willen worden. Respect, dat zou neerkomen op de economische vrijheid die Baskenland wel geniet maar die Catalunya onthouden wordt en ook een einde aan het eeuwige zwartmaken van Catalanen in de Spaanse media. Een geintje is best, maar wanneer je als Catalaan op vakantie niet je identiteit bekend durft te maken omdat je fysiek bedreigd kunt worden, dan zijn toch enkele grenzen overschreden. Helaas is voor genoemde optie in het politieke spectrum geen ruimte. De Catalaanse partijen bieden als alternatief voor het machtsmisbruik van Madrid een onafhankelijke republiek aan en Madrid biedt als alternatief voor onafhankelijkheid meer machtsmisbruik aan. En zo is men er in geslaagd de over het algemeen bijzonder tolerante en vredelievende Catalanen te polariseren en radicaliseren. Veel buitenlandse commentatoren doen hun best de schuld op de juiste plek te leggen, wat betekent dat men in het beste geval de verantwoordelijkheid tussen Madrid en Catalunya verdeelt, maar ik zou willen zeggen dat het er soms op lijkt dat achter de schermen de acties op elkaar zijn afgestemd. Anders gezegd, er is een politiek spel gaande waarvan de Catalaanse bevolking het slachtoffer dreigt te worden. En gaat het mis in Catalunya, dan heeft heel Spanje daarvan te lijden, want ondanks het geloof in eigen kunnen dat Madrid uitstraalt is Barcelona nog altijd de kurk waarop de Spaanse economie drijft. Een blik op de kaart is voldoende om te begrijpen waarom.

Na jaren van massale protesten – 20 tot 30% van de totale bevolking de straat op – kondigde de Catalaanse deelregering in mei van dit jaar het langverwachte referendum over een eigen republiek aan. Madrid had vier maanden tijd om in overleg met de Generalitat te treden of om het Catalaanse publiek toe te spreken, maar deed dit niet. Men zweeg hardnekkig totdat de wet die het referendum formaliseerde door het Catalaanse parlement werd geloodst en reageerde met een ogenblikkelijke verklaring van ongrondwettelijkheid. De boodschap was helder: wij onderhandelen niet, wij geven jullie niets, wij zijn de baas en je doet maar wat je gezegd wordt. Logisch gevolg, de spanning liep snel op en steeds meer twijfelaars schaarden zich achter de onafhankelijkheidswens. Als Madrid zo onbuigzaam was, dan was er helaas geen andere keus dan naar een eigen staat te streven. Met pijn in het hart, maar overtuigd van de noodzaak.

En toen kwam de eerste oktober. Ondanks het verbod was de Generalitat vast voornemens het referendum te laten doorgaan en ondanks pogingen van de politie om dit fysiek onmogelijk te maken door invallen te doen in drukkerijen waar stembiljetten zouden worden vervaardigd vonden de voorbereidingen doorgang. Inmiddels waren in de haven van Barcelona twee cruiseschepen afgemeerd waarop enkele duizenden eenheden oproerpolitie onder erbarmelijke omstandigheden dagenlang zaten te wachten tot ze eindelijk in actie mochten komen. En wat deden die toen verkiezingsdag aanbrak? Zette men voor ieder kiesbureau vijf man met machinegeweren neer om kiezen letterlijk onmogelijk te maken? Nee, een zeer beperkt aantal stembureaus werd door een wilde troep schuimbekkende idioten overvallen, links en rechts klappend uitdelend, mensen aan haren trekkend en vingers brekend, ruiten, deuren en interieurs vernielend. Dit was niet een poging om het referendum te voorkomen, wat dus ook niet lukte, dit was een mediashow. Terwijl men de Catalanen de facto toestond om nog maar eens te peilen hoeveel mensen voor onafhankelijkheid zijn, jutte men tezelfdertijd de weerzin jegens Madrid tot het maximale op. Op 3 oktober werd middels een al een week eerder (!) afgekondigde staking heel Catalunya platgelegd om zijn protest tegen het ingrijpen kenbaar te maken. En ondertussen prijst de regering in Madrid het “beheerste, proportionele” optreden van de oproerpolitie en roepen de Spaanse media op om de Generalitat te vervangen door een militair bestuur. Ook vergeet men niet om eindeloos beelden te tonen van vredelievende agenten die door geradicaliseerde oma's worden aangevallen, de achthonderd meer of minder ernstig verwonde kiezers gemakshalve vergetend. De toestand nu: Catalunya is verdeeld en in de rest van het land groeit het verlangen om de Catalanen weer eens ouderwets op hun kop te geven, dat wil zeggen met bruut geweld. De koning liet in zijn televisietoespraak van 3 oktober doorschemeren dat het leger klaarstaat om in te grijpen. Met de straten en pleinen vol gefrustreerde burgers moet gevreesd worden dat er doden kunnen vallen.

Waarom dit alles? Wie heeft baat bij deze toestand? Catalunya niet. Hoe langer de onrust duurt, hoe meer bedrijven hun hoofdkantoor naar Madrid verhuizen. Dat zelfs de oer-Catalaanse Caixabank heeft gedreigd die kant op te gaan, is een teken aan de wand. Op openlijke verdeeldheid tussen republikeinen en royalisten ziet hier ook niemand te wachten. Men is gewend zijn politieke overtuiging vóór zich te houden. Voor Madrid is het evenmin goed. Madrid leeft hoofdzakelijk van overhead, hoofdkantoren en logistiek, en een dergelijke economie heeft een achterland nodig. Ondanks alle grootspraak zou het verlies van Catalunya een enorme klap voor Spanje betekenen. Dat zowel in Barcelona als Madrid politici op een breuk aansturen, doet vrezen dat zij niet het beste voorhebben met hun kiezers. Europa dan? Spanje speelt een belangrijke rol in het verdedigen van fort Europa tegen door oorlog en honger gedreven immigrantenstromen. Dat Brussel zich nog niet bereid heeft getoond een bemiddelende rol te spelen, mag voor alle partijen teleurstellend genoemd worden. De wat laffe steun voor de regering in Madrid getuigt eerder van weifelachtigheid dan van een ferm standpunt, alsof men ook niet goed weet wat er aan de hand is. Blijven over de hoofdrolspelers op het wereldtoneel. Ik kan me niet voorstellen dat Rusland op dit moment in Spanje is geïnteresseerd. Daar heeft men het al druk genoeg met problemen dichter bij huis. China zou zeker willen proberen om van een onafhankelijk Catalunya een economische hub te maken, zoals Hong Kong en Singapore dat zijn, maar tot nu toe lijken de Chinezen eerder geneigd om van omstandigheden te profiteren dan ze actief te helpen verwezenlijken. Een voorbeeld hiervan is de groeiende invloed van China in Afrika in het kielzog van Amerikaans militair optreden. Ten slotte de VS. Het valt op dat juist de Angelsaksische pers de Spaanse regering er van langs geeft. Commentaren in onder andere The Guardian en The New York Times spreken boekdelen. Dat George Soros' Open Society, een organisatie die graag emancipatiebewegingen steunt met het doel om politieke onrust te veroorzaken, in het recente verleden enkele Catalaanse organisaties van (overigens geringe) financiële steun heeft voorzien, zou kunnen duiden op een wens tot inmenging, maar bijzonder overtuigend is het bewijsmateriaal vooralsnog niet. Ik ben geen professionele journalist of politiek beschouwer. Ik kan vragen stellen, maar eenduidige antwoorden heb ik niet. Toch leek het mij nuttig om een wat completer en hopelijk evenwichtiger beeld te schetsen dan de gepolariseerde media aan weerszijden van het schisma hun publiek bieden.

Coos Palmboom

Coos Palmboom is vertaler en leraar Engels in zijn woonplaats Barcelona. Hij steunt zijn Catalaanse buren in hun streven naar rechtvaardigheid, maar hij vreest dat de gekozen weg wel eens tot een enorme ramp zou kunnen leiden.